13 nov Wonen in Maastricht moet ‘yes in my backjard’ worden
De zaal zat goed vol twee weken geleden, op 30 oktober.
Veel mensen uit de gemeenteraad en beleidsmedewerkers van de gemeente zijn aanwezig. Helaas geen wethouders. Helaas ook maar weinig jongeren, terwijl starters op de woningmarkt misschien wel het meeste last hebben van de woningkrapte. “Minister Blok zei ooit dat de woningmarkt af was. Dat was in 2018. Terwijl het nu het onderwerp van de dag is en het woonprobleem steeds ingewikkelder lijkt te worden.”
Zo begint Esther Geuting van onderzoeksbureau Stec groep en de gespreksleider van de avond het woondebat. In Nederland en dus ook in Maastricht is altijd gebouwd voor gezinnen met kinderen, terwijl in de stad bijna de helft van de mensen alleen woont. In Maastricht zijn bovendien de verschillen tussen arm en rijk groter dan in veel andere steden, want de woningopgave ook groter maakt. De vergrijzing neemt toe, net als het aantal eenpersoonshuishoudens. Bijna de helft van alle Maastrichtenaren woont alleen. En die vergrijzing, dat is ook nog eens een dubbele vergrijzing. Het percentage ouderen neemt toe én die ouderen leven steeds langer. Hoogleraar Piet Eichholtz laat het publiek cijfers en grafieken zien en geeft er uitleg bij. “We hebben heel veel woningen nodig, zeker als we iedere alleenstaande woonruimte willen bieden. Maar uit onderzoek van mijn collega’s blijkt dat alleen wonen ongezond is. Alleenstaanden hebben een grotere kans op dementie en diabetes en ze gaan eerder dood.”
Ouderen wonen groot, gezinnen klein
Eichholtz vindt het daarom een goed idee als we meer gaan samenwonen, ook als dat niet uit liefde is. Het maakt de woningnood kleiner net als de kans op eenzaamheid. Maar samenwonen wordt op alle mogelijke manieren ontmoedigd. Onderhuren mag meestal niet. En AOW’ers die gaan samenwonen, al dan niet uit liefde, raken een deel van hun pensioen kwijt. “Maar nu hebben we dus steeds meer woning per hoofd van de bevolking. Een echt welvaartsding. Ouderen wonen verhoudingsgewijs heel erg groot. Groter dan gezinnen met kinderen. Maar je woning dan maar verkopen om kleiner te gaan wonen, is niet altijd een goede optie.” Een van de mensen uit het publiek bevestigt dat: “Mijn oom van 94 had best kleiner willen gaan wonen. Maar voor een kleinere huurwoning moest hij 400 euro meer betalen. Hij is dus blijven zitten.”
Sociale huur vooral voor alleenstaanden
Wim Hazeu van Woonpunt bevestigt de problemen waar de woningmarkt tegenaan loopt: “De woningbouw heeft van oudsher veel woningen bij elkaar in dezelfde wijk, in Maastricht bijvoorbeeld in Pottenberg en Nazareth. Vroeger waren de bewoners van zo’n wijk desondanks nog redelijk gemengd. Toen mocht iedereen bij ons zijn vinger opsteken. Door de strenge inkomenstoets sinds 2012 om in aanmerking te komen voor een sociale huurwoning, mogen we alleen mensen onder een bepaald inkomen toelaten. Dat maakt de scheiding tussen rijk en arm steeds groter. Je portemonnee bepaalt steeds meer waar je woont. In de sociale huur wonen vooral alleenstaanden, waaronder relatief veel mensen met een uitkering en mensen die verward gedrag vertonen. Daardoor krijgt heeft sociale huur voor sommigen nu een nare bijsmaak.”
Een mevrouw uit het publiek die in Nazareth woont, grijpt op dit punt even in. “Kunt u zich voorstellen dat als je in Nazareth geboren en getogen bent, dat je daar dan niet weg wil? Maar daar wordt je bijna wel toe gedwongen. Terwijl er in onze buurt juist nog veel samenhang is tussen jongeren en ouderen. In een nieuwbouwwijk vind je dat niet. Daardoor is er in Nazareth ook minder eenzaamheid.” De vrouw voegt eraan toe dat zij en haar man best kleiner willen gaan wonen. “Maar ik wil wel in de wijk blijven en ik wil onze woning dan graag doorgeven aan mijn kinderen.”
Op een andere manier kijken
Eichholtz vindt dat we vooral moeten bouwen, maar dat we wel op een andere manier naar de stad moeten kijken. “Als je alleen bent, is het belangrijk dat je woning op een prettige plek staat, waar je makkelijk contact hebt met anderen. Die woning kan best wat kleiner zijn en hoeft geen carport of grote oprit te hebben. In de buurt moet iets te doen zijn en er moet openbare ruimte zijn waar je kunt wandelen en even kunt gaan zitten. Ideaal zou zijn om een aantal dingen voor gezamenlijk gebruik te hebben, maar woonvormen met gedeelde voorzieningen worden door beleid en regelgeving al heel lang haast onmogelijk gemaakt.”
Groter denken
Piet Joosten van de RO Groep vind de ambitie van Maastricht heel gezond, maar de invulling en uitvoering wat minder. “De stad wil een thuis bieden aan iedereen. Iedereen moet zich er thuis voelen. Maar je ziet ook dat het heel erg druk wordt, dat het op sommige plekken schuurt. Blijven mensen zich wel thuis voelen?” Vooral inzetten op doorstroming van ouderen is volgens Joosten geen goed idee. “Vitale ouderen is de moeilijkste groep om te laten bewegen. Die kopen een robotmaaier en blijven zitten waar ze zitten.”
Joosten is trots op de Groene Loper. “Waar eerst de A2 liep is nu een interessant woongebied. Een voorbeeldproject! Maar we moeten echt nog veel meer doen. We moeten groter denken.” PIT Ground in Sittard is volgens hem een mooi voorbeeld van hoe het anders kan. Daar wonen bijvoorbeeld expats die in Eindhoven werken en er wonen studenten. “Voor die expats is Sittard gewoon Eindhoven-Zuid. PIT Ground ligt vlakbij het station en tussen Sittard en Eindhoven is een directe verbinding.” Het meeste applaus krijgt Joosten als hij pleit voor sluiting van het vliegveld. “Op die plek zouden heel veel mensen heel ontspannen kunnen wonen.”
Matig grondbeleid
Maastricht laat het volgens Joosten vooral afweten als het over het grondbeleid gaat. “Dat gedoe in Limmel had niet gehoeven. De aanpak van het Enci-terrein had met meer inzet heel anders gekund. Twee jaar nadenken over de parkeerplaatsen in het Sphinx-kwartier was ook niet nodig. Ondertussen worden de zwakke wijken kwetsbaarder. Er zijn in Maastricht een aantal wijken die zo’n zelfde aanpak verdienen als Programma Heerlen-Noord. Op dat punt heeft de gemeente echt de boot gemist. We moeten lef tonen door ook in de sjiekere wijken kwetsbare mensen toe te laten. Ik zei het al eerder, maar we moeten vooral ook groter denken. Durf je medewerkers van ASML aan te trekken, omdat regio Eindhoven die woonopgave niet zelf kan invullen? Durf je een woongebied te maken van de Enci? Durf je Maastricht Heerlen-West te noemen als het over cultuur gaat? In Parkstad zit een jonge lichting wethouders die regionaal denken en met frisse ideeën. Dat ontbreekt hier nog een beetje. Terwijl de oplossing echt op regionale en grensoverschrijdende schaal ligt en niet op stadsniveau.”
Snackbar
Als laatste spreker is het woord aan raadslid Ria Makatita, Senioren StadsPartij Maastricht. Zij blikt tevreden terug op het raadssymposium dat eerder binnen de gemeente werd gehouden. “Het was een goede bijeenkomst, ik geniet er nog van na. We concludeerden dat de instelling van veel mensen in Maastricht ‘not in my backyard’ is en dat moeten we zien om te draaien naar ‘yes in my backyard’. Dat moeten we met zijn allen doen, iedereen doet water bij de wijn. Door de individualisering zijn we het sociale een beetje kwijtgeraakt. Er moet genoeg ruimte zijn om elkaar te ontmoeten. In het symposium werd genoemd dat de snackbar vaak de belangrijkste plek is in een wijk, daar komt iedereen bij elkaar, uit alle soorten huishoudens. Iedere wijk heeft voorzieningen nodig.”
De vrouw uit Nazareth die ook eerder al het woord nam, heeft een vraag aan de gemeente. “Als ik vanuit Nazareth naar het ziekenhuis rijd, kom ik heel veel lege kantoorpanden tegen. Waarom worden daar geen woningen van gemaakt?” Makatiti moet haar het antwoord schuldig blijven. “Dat moet ik bij de gemeente terugleggen.” Ze besluit haar bijdrage met de ambitie van de raad: “Wij gunnen iedereen in deze stad prettig wonen.”
Discussie met het publiek
“Onze stad wordt gewaardeerd omdat het in Maastricht nog niet overvol is en je nog niet overal omver wordt gefietst zoals in Amsterdam. Waarom willen we eigenlijk nog groeien?”, vraagt iemand uit het publiek. Volgens Eichholtz gaat dat helemaal niet gebeuren. “Toen ik hier dertig jaar geleden studeerde, werd al bevolkingsgroei aangekondigd. Maar het aantal inwoners is nog steeds ongeveer gelijk.”
De discussie gaat daarna over flexwoningen, over uitzonderingen op allerlei regels en over jongeren die ook na hun studentenhuis nog willen samenwonen met andere jongeren. Niet alleen uit noodzaak, maar ook omdat ze het leuk vinden. Iemand uit het publiek vraagt zich hardop af waarom in Maastricht niets integraal en gezamenlijk wordt aangepakt. “Wonen is vooral een kwantitatieve opgave. Hoe brengen we ondernemers en burgers bij elkaar om dat te doen?” Een andere bezoeker zegt Zuid-Limburg op den duur als één gemeente te zien. Wat wel zo makkelijk zou zijn. “Maar zo lang Roda en MVV nog niet samen in één club kunnen, gaat dat ook niet lukken.”
Het debat had nog makkelijk een uur langer kunnen duren. Maar ook Debatcentrum Sphinx moet zich aan de afspraken houden.